Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish va majburan toʻxtatish holatlari tahlili

Shaxs jinoyatga tayyorgarlik koʻrish harakatlarini yoki jinoyat sodir etishga bevosita qaratilgan harakatlarni oxiriga yetkazish mumkinligini anglagan holda toʻxtatsa, shuningdek, jinoiy oqibat kelib chiqishi mumkinligini anglagan holda, shunday oqibat kelib chiqishining oldini olsa, jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish deb topiladi. Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytishning xususiyati qilmish shaxsga bogʻliq boʻlgan holatlarga koʻra oxirigacha yetkazilmasligida ifodalanadi. Shaxs boshlangan ijtimoiy xavfli, gʻayriqonuniy qilmishini oʻzining ichki his tuygʻusi asosida, oqibatlarini anglagan holda, muqarrar ravishda toʻxtatadi. Aynan shuning uchun ham qonunchilikda jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytgan shaxslar uchun javobgarlik kelib chiqmasligi belgilangan. Biroq muhim masalalardan biri aynan jinoyatdan voz kechish holati “ixtiyoriy” boʻlganligini aniqlash, shaxsning jinoyatini toʻxtatishiga turtki boʻlgan omillarni oʻrganish va shu asosda qilmishga toʻgʻri huquqiy baho berish hisoblanadi. Ntijada, sud va tergov amaliyotida jinoyatdan ixtiyoriy voz kechish va jinoyatni majburan toʻxtatishni oʻzaro farqlash qiyinchilik tugʻdirmoqda. Jinoyatni ixtiyoriy va majburiy toʻxtatish holatlarini tadqiq qilish, farqli jihatlarini batafsil tahlil qilish va javobgarlikni keltirib chiqarmaydigan holatlarni aniqlash ilmiy maqolaning tadqiqot obyekti hisoblanadi. Mazkur maqolada muallif tomonidan jinoyatni toʻxtatishga turtki boʻlgan omillar tadqiq etilgan, oʻxshashligiga koʻra guruhlashtirilgan va amaliyot misollari orqali batafsil tahlil qilinib, jinoyat huquqi nazariyasini rivojlantirishga oid xulosalar ishlab chiqilgan.